سؤال: قرآن كريم در آيات 1ـ9 سوره «تكوير» نشانه هاى برپائى قيامت را چگونه توصيف مى كند؟

جواب: در آيات 1ـ9 سوره «تكوير» مجموعاً هشت نشانه از نشانه هاى آغاز رستاخيز بيان شده است.
نخست مى فرمايد: «در آن هنگام كه طومار خورشيد درهم پيچيده شود» (إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ).
مى دانيم: خورشيد در حال حاضر كره اى است فوق العاده داغ و سوزان، به اندازه اى كه تمام مواد آن به صورت گاز فشرده اى در آمده و در گرداگردش شعله هاى سوزانى زبانه مى كشد، كه صدها هزار كيلومتر ارتفاع آنها است! و اگر كره زمين در وسط يكى از اين شعله هاى عظيم گرفتار شود، در دم خاكستر و تبديل به مشتى گاز مى شود!
ولى، در پايان اين جهان و در آستانه قيامت اين حرارت فرو مى نشيند، و آن شعله ها جمع مى شود، روشنائى آن به خاموشى مى گرايد، و از حجم آن كاسته مى شود، و اين است معنى «تكوير».
آنگاه، مى افزايد: «و در آن هنگام كه ستارگان بى فروغ گشته و افول كنند» (وَ إِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ).
«انْكَدَرَتْ» از ماده «اِنْكِدار» به معنى «سقوط كردن و پراكنده شدن» است، و از ريشه «كدورت» به معنى «تيرگى و تاريكى» است، و جمع ميان هر دو معنى در آيه مورد بحث امكان پذير است; چرا كه در آستانه قيامت، ستارگان هم فروغ و روشنائى خود را از دست مى دهند، و هم پراكنده مى شوند و سقوط مى كنند و نظام جهان بالا درهم مى ريزد، همان گونه كه در آيه 2 سوره «انفطار» آمده: وَ إِذَا الْكَواكِبُ انْتَثَرَتْ: «هنگامى كه ستارگان فرو ريزند و پراكنده شوند» و همان گونه كه در آيه 8 سوره «مرسلات» آمده: فَإِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ: «و هنگامى كه ستارگان محو و تاريك شوند».
در سومين نشانه رستاخيز مى فرمايد: «و در آن هنگام كه كوه ها به حركت در آيند» (وَ إِذَا الْجِبالُ سُيِّرَتْ).
در آستانه قيامت، كوه ها مراحل مختلفى را طى مى كنند، نخست به حركت در مى آيند، و در آخرين مرحله به غبار پراكنده اى تبديل مى شوند.
و در چهارمين نشانه مى افزايد: «و در آن هنگام كه باارزش ترين اموال به دست فراموشى سپرده شود» (وَ إِذَا الْعِشارُ عُطِّلَتْ).
«عِشار» جمع «عشراء» در اصل به معنى شتر ماده بار دارى است كه ده ماه بر حمل او گذشته، و در آستانه آوردن بچه است، يعنى چيزى نمى گذرد كه شتر ديگرى از او متولد مى شود، و شير فراوان در پستان او ظاهر مى گردد.
در آن روز كه اين آيات نازل گشت، چنين شترى باارزش ترين اموال عرب محسوب مى شد.
«عُطِّلَتْ» از ماده «تعطيل» به معنى رها كردن بدون سرپرست و چوپان است.
منظور اين است: شدت هول و وحشت آن روز به قدرى است كه هر انسانى نفيس ترين اموال خويش را فراموش مى كند.
در آيه بعد، با اشاره به پنجمين نشانه مى افزايد: «و در آن هنگام كه حيوانات وحشى جمع مى شوند» (وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ).
همان حيواناتى كه در حال عادى از هم دور بودند، و از يكديگر مى ترسيدند و فرار مى كردند، ولى شدت وحشت حوادث هولناك آستانه قيامت آن چنان است كه اينها را گرد هم جمع مى كند، و همه چيز را فراموش مى كند، گوئى مى خواهند با اين اجتماعشان از شدت ترس و وحشت خود بكاهند.
و به تعبير ديگر: وقتى آن صحنه هاى هولناك، خصائص ويژه حيوانات وحشى را از آنها مى گيرد، با انسان ها چه مى كند؟!
آنگاه در ششمين نشانه مى فرمايد: «و در آن هنگام كه درياها بر افروخته شود»! (وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ).
«سُجِّرَتْ» از ماده «تسجير» در اصل، به معنى بر افروختن و به هيجان آوردن آتش است.
و اگر اين تعبير قرآن، در گذشته براى مفسران عجيب بود، امروز براى ما جاى تعجب نيست; زيرا مى دانيم آب از دو ماده «اكسيژن» و «هيدروژن» تركيب يافته كه هر دو سخت قابل اشتعال است، بعيد نيست كه در آستانه قيامت آب درياها چنان تحت فشار قرار گيرد كه تجزيه شوند و تبديل به يكپارچه آتش گردند.
بعضى، اين واژه را به معنى «پر شدن» تفسير كرده اند، همان گونه كه به تنور پر از آتش «مسجّر» گفته مى شود، ممكن است زلزله هاى آستانه قيامت و متلاشى شدن كوه ها سبب پر شدن درياها گردد، و يا سنگ هاى آسمانى در آنها فرو ريزد و پر شود و آب هاى متلاطم آن بر صفحه خشكى ها جارى گردد، و همه چيز را غرق كند.
از آن پس، در هفتمين نشانه مى افزايد: «و در آن هنگام كه هر كس با همسان خود قرين گردد» (وَ إِذَا النُّفُوسُ زُوِّجَتْ).
صالحان، با صالحان، و بدكاران با بدكاران، اصحاب اليمين با اصحاب اليمين ، و اصحاب الشمال با اصحاب الشمال، بر خلاف اين دنيا كه همه با هم آميخته اند، گاه، مؤمن همسايه مشرك است، و گاه همسر صالح، ناصالح، ولى در قيامت كه يوم الفصل و روز جدائى ها است، اين صفوف كاملاً از هم جدا مى شوند.
در تفسير اين آيه، احتمالات ديگرى نيز ذكر شده است از جمله اين كه:
ارواح به بدن ها باز مى گردند، يا نفوس بهشتى با حوريان تزويج و نفوس جهنمى با شياطين قرين مى شوند، يا اين كه: هر انسانى با دوست و رفيقش قرين مى گردد، بعد از آن كه مرگ ميان آنها جدائى افكند، و يا هر انسانى با اعمالش قرين مى شود.
ولى، تفسير اول، از همه مناسب تر به نظر مى رسد، و آيات 7 تا 11 سوره «واقعه» گواه آن است: وَ كُنْتُمْ أَزْواجاً ثَلاثَةً * فَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ * وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ * وَ السّابِقُونَ السّابِقُونَ * أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ:
«در آن روز شما به سه گروه تقسيم خواهيد شد * نخست اصحاب ميمنه هستند چه اصحاب ميمنه اى؟ * گروه ديگر اصحاب شمال و گروه شومند، و چه گروه شومى؟ * و سومين گروه، پيشگامان پيشگامند * و آنها مقربانند».
در حقيقت، اين آيه بعد از ذكر شش تحول عظيم كه از مقدمات رستاخيز است، به نخستين طليعه آن روز بزرگ، يعنى روزى كه هر كس با قرين خود همراه مى گردد اشاره مى كند.
سپس، به سراغ هشتمين نشانه از حوادث رستاخيز رفته مى فرمايد: «و در آن هنگام كه از دختران زنده به گور شده سؤال مى شود» (وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ).
«به كدامين گناه كشته شدند»؟! (بِأَيِّ ذَنْب قُتِلَتْ).
«مَوْؤُدَة» از ماده «وأد» (بر وزن وعد) به معنى دخترى است كه زنده در زير خاك دفن شده.
بعضى گفته اند، ريشه آن، به معنى ثقل و سنگينى است، و چون اين دختران را در گور دفن مى كنند و خاك به روى آنها مى ريزند، اين تعبير درباره آنها به كار رفته است.
در بعضى از روايات در تفسير اين آيه توسعه داده شده، تا آنجا كه شامل هر گونه قطع رحم، و يا قطع مودت اهل بيت(عليهم السلام) مى شود.
در حديثى از امام باقر(عليه السلام)مى خوانيم: هنگامى كه از تفسير اين آيه سؤال شد فرمود: مَنْ قُتِلَ فِى مَوَدَّتِنا: «منظور كسانى است كه در طريق محبت و دوستى ما كشته مى شوند».
در حديث ديگرى آمده است: شاهد اين سخن آيه قربى است: قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى: «بگو: من هيچ پاداشى در برابر دعوت نبوت از شما نمى طلبم جز محبت اهل بيتم».
البته، ظاهر آيه همان تفسير اول است، ولى ملاك و مفهوم آن قابل چنين توسعه اى مى باشد.(1)
 

1. تفسیر نمونه، جلد 26، صفحه 180.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: